Άρθρο μου στη voria.gr για την προστασία των υδάτινων πόρων, των οικοσυστημάτων γλυκού αλλά και αλμυρού νερού.

 

Η προστασία των υδάτινων πόρων, των οικοσυστημάτων γλυκού και αλμυρού νερού και του νερού που πίνουμε και χρησιμοποιούμε για την προσωπική μας υγιεινή αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους της πολιτικής προστασίας του περιβάλλοντος στην Ευρώπη. Το διακύβευμα είναι μεγάλο, τα ζητήματα ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα και απαιτείται συντονισμένη δράση σε επίπεδο ΕΕ για την εξασφάλιση αποτελεσματικής προστασίας του νερού ως βιώσιμου αγαθού.

Λόγω της σημασίας του για τη διατήρηση της ίδιας της ζωής στον πλανήτη το νερό πρέπει να τυγχάνει καλής διαχείρισής, να κατανέμεται δίκαια μεταξύ των οικοσυστημάτων και όλων των χρηστών νερού και να διατηρείται ώστε να επαρκεί για τις μελλοντικές γενιές. Οι προκλήσεις οφείλουν να αντιμετωπίζονται με συστημικό τρόπο, μέσω διεθνούς συνεργασίας ιδιωτικών και δημόσιων φορέων. Η έρευνα και η καινοτομία διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο για την επίτευξη των στόχων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναλάβει ενεργό ρόλο ως προς την πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση σε θέματα σχετικά με το νερό και ήταν η πρώτη που προχώρησε σε δημόσιες διαβουλεύσεις επί του θέματος. Στην ΕΕ εξελίχθηκε και το Right2Water η πρώτη Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Πολιτών για το νερό που οδήγησε στη στρατηγική για τη βιώσιμη διαχείρηση του νερού.

Η Στρατηγική της ΕΕ για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή αντιμετωπίζει τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτων ως μείζονος σημασίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη.

Η δράση της ΕΕ για βιωσιμότητα προσδιορίζει τους τρεις τομείς στους οποίους η ΕΕ πρέπει να σημειώσει περαιτέρω πρόοδο:

α) χρήση των λυμάτων ως σημαντικό στοιχείο της βιώσιμης κυκλικής οικονομίας για το νερό,

β) προώθηση της ασφαλούς επαναχρησιμοποίησης των επεξεργασμένων λυμάτων σε διαφορετικούς τομείς, και

γ) προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων ως βασικό προαπαιτούμενο για την διασφάλισης της ποιότητας της ζωής.

Στα δικά μας τώρα, 82% της ετήσιας ζήτησης νερού στην Ελλάδα απορροφάται από τη χρήση αρδευτικών μέσων. Πρόκειται για το υψηλότερο ποσοστό σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Η συγκεκριμένη υπερκατανάλωση νερού από τα υδατικά συστήματα προκαλεί μεγάλες πιέσεις στο σύστημα νερού της χώρας (είτε στο επίγειο, είτε στο υπόγειο σύστημα νερού), όπως επίσης και σε άλλους τομείς που η χρήση του είναι απαραίτητη. Η αρδευτική δραστηριότητα δεν επηρεάζει μόνο τους αγρότες. Η υπεράντληση για χρήση στη γεωργία μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις στην κατανάλωση στα νοικοκυριά και τη βιομηχανία, ή ακόμα και αν δεν τεθεί κάποιο ζήτημα έλλειψης νερού, το νερό που θα είναι διαθέσιμο για τις άλλες χρήσεις μπορεί να καταλήξει αλλοιωμένο ποιοτικά, λόγω της χρήσης φυτοφαρμάκων και χημικών .

• Κύριες μολυσματικές πηγές προερχόμενες από τον αγροτικό τομέα είναι τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα. Στην Ελλάδα έως τώρα έχουν κηρυχθεί 30 πόλεις ευάλωτες στη ρύπανση από νιτρικά άλατα που προέρχονται από αγροτικές ζώνες. Ήδη στις 7 από τις 30 αγροτικές ζώνες έχουν θεσπιστεί και πλέον υλοποιούνται σχέδια δράσης σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας για τα νιτρικά άλατα, με στόχο την πρόληψη της υποβάθμισης των υδάτων. Εντός των 7 σημείων, που συμπεριλαμβάνονται στα προγράμματα αυτά, είναι η αγροτική ζώνη Θεσσαλονίκης- Πέλλας. Τον Απρίλιο του 2017 στο πλαίσιο του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 ξεκίνησε επιδοτούμενο πρόγραμμα, και πλέον βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας.

• Η Κεντρική Μακεδονία είναι το δεύτερο μεγαλύτερο υδατικό διαμέρισμα σε κατανάλωση νερού για την άρδευση των αγροκαλλιεργειών μετά τη Θεσσαλία, υπερβαίνοντας τον εθνικό μέσο όρο κατανάλωσης.

• Στην Κεντρική Μακεδονία, λόγω των ποταμών της περιοχής, οι ποσότητες νερού για την άρδευση προέρχονται κατά 13% από επίγειες πηγες και ένα επιπλέον 13% από το υπόγειο σύστημα. Η αναβάθμιση των υπογείων συστημάτων νερού σε ποιότητα και μηχανισμούς συντήρησης αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση που μπορεί να συνδυάσει ευρωπαϊκά και εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία και πόρους καθώς οι ανάγκες για άρδευση βαίνουν αυξανόμενες.

Η υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ για τα ύδατα συμπεριλαμβάνει τους παρακάτω πυλώνες:

-Οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα: Περιλαμβάνει αυστηρούς κανόνες όσον αφορά την εκτίμηση της υδρολογικής, βιολογικής και ποσοτικής κατάστασης όλων των ειδών υδατικών συστημάτων που υπάρχουν στα εδάφη των κρατών μελών και οργανώνει τόσο τις αρχικές αναλύσεις αυτών των υδατικών συστημάτων όσο και την περαιτέρω παρακολούθηση. Η Οδηγία-Πλαίσιο περιλαμβάνει διατάξεις που υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να εγκρίνουν και να εφαρμόζουν σχέδια διαχείρισης των λεκάνωναπορροής των ποταμών (ένα από τα βασικότερα εργαλέια της Οδηγίας) , και προγράμματα για τον έλεγχο των σημεία και των πηγών των ρύπων

-Οδηγία για τα νιτρικά άλατα: προστασία των υδάτων από τη ρύπανση που προκαλείται από τα νιτρικά άλατα των γεωργικών πηγών.

-Οδηγία για τα ύδατα κολύμβησης: Ο γενικός στόχος της αναθεωρημένης Οδηγίας είναι η προστασία της δημόσιας υγείας. Για την επίτευξη του γενικότερου στόχου προσφέρει επίσης την ευκαιρία να βελτιωθούν οι πρακτικές διαχείρισης των υδάτων κολύμβησης και να τυποποιηθούν οι πληροφορίες που παρέχονται στους λουόμενους σε όλη την Ευρώπη. Η Οδηγία εισάγει ένα νέο σύστημα ταξινόμησης με πιο αυστηρά πρότυπα ποιότητας νερού και δίνει έμφαση στην παροχή πληροφοριών στο κοινό.

-Οδηγία για την επεξεργασία αστικών λυμάτων: αστικά λύματα, συλλογή, επεξεργασία και απόρριψη αστικών λυμάτων και επεξεργασία και απόρριψη λυμάτων από ορισμένους βιομηχανικούς τομείς.

-Οδηγία για τις πλημμύρες: αξιολόγηση και διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας βάσει διαδικασίας τριών σταδίων.

Η εφαρμογή του Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης για το νερό στην ΕΕ έφερε αποτελέσματα τα οποία και είναι απαραίτητο να αξιολογήσουμε:

-Το ποσοστό των ατόμων χωρίς βιώσιμες εγκαταστάσεις υγιεινής στα νοικοκυριά τους μειώνεται σταθερά στην ΕΕ, με τη συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών κρατών μελών να έχουν καθολική πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγιεινής.

-Η ποιότητα του γλυκού νερού έχει επίσης βελτιωθεί σύμφωνα με τους ποιοτικούς δείκτες, ακόμη και αν οι συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων εξακολουθούν να δημιουργούν σοβαρά προβλήματα σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο.

-Σε βιώσιμο επίπεδο βρίσκεται η εκμετάλλευση των υδάτων σε 16 από τα 20 κράτη μέλη που έχουν ελεγχθεί. Ωστόσο, δύο χώρες στην περιοχή της Μεσογείου (Κύπρος και Μάλτα) αντιμετωπίζουν σοβαρές πιέσεις (δείκτης εκμετάλλευσης νερού πάνω από 40%) και δύο ακόμη (Βέλγιο και Ισπανία) είναι πάνω από το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο του 20%.
Ωστόσο πολλά απομένουν ακόμη να γίνουν. Η επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης θα εξαρτηθεί επίσης από την ενσωμάτωση και την αναγνώριση της αξίας του νερού σε όλους τους τομείς καθώς και στο πλαίσιο των υπόλοιπων πολιτικών της Ένωσης συμπεριλαμβανομένης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ, της Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής της ΕΕ, της Στρατηγικής της ΕΕ για την Ισότητα των Φύλων, του προγράμματος LIFE, της Πολιτικης Γειτνίασης και της Πολιτικής Διεύρυνσης της ΕΕ.

Για την εφαρμογή αυτών των πολιτικών, η ΕΕ διαθέτει επίσης χρηματοδοτικά εργαλεία υποστηρίζοντας τα κράτη μέλη στην εφαρμογή συγκεκριμένων δράσεων. Τα προγράμματα αυτά έχουν ως προϋπόθεση χρηματοδότησης την ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα ύδατα, οδηγώντας σε αποτελεσματικές και αποδοτικές επενδύσεις της ΕΕ. Μερικά παραδείγματα χρηματοδοτικών προγραμμάτων είναι

- Horizon Europe

- Εγκατάσταση Αποκατάστασης και Ανθεκτικότητας

- LIFE + Climate Action (Έργο σχετικά με τη διαχείριση της λεκάνης απορροής του ποταμού Στρυμόνα ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE +)

- Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία.

*Η Μαρία Σπυράκη είναι ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ συμπρόεδρος του Intergroup για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και την Κλιματική Αλλαγή

*Πηγή: https://ec.europa.eu/environment/eir/pdf/report_el_en.pdf

Πηγή: https://www.voria.gr/article/spiraki-to-82-tis-etisias-zitisis-nerou-stin-ellada-aporrofate-apo-ta-ardeftika-mesa?fbclid=IwAR1rIML-z5KU71bRAakgNtc37JjUfqNsdsLvcQr-AujY2WtrN0K_lW9ubbI