Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει την Ελλάδα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την κακή ποιότητα του αέρα λόγω των υψηλών επιπέδων αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ10).
Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία που υπέβαλε η Ελλάδα στην Επιτροπή, στην περιοχή της Θεσσαλονίκης καταγράφηκαν συστηματικές υπερβάσεις των ανωτάτων προβλεπόμενων ορίων για δεκατέσσερα συναπτά έτη, από το 2005 μέχρι και το 2019, με εξαίρεση το 2013.
Έχοντας υπόψη ότι:
Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι επί του παρόντος ο μεγαλύτερος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία στην ΕΕ, με 379.000 πρόωρους θανάτους που οφείλονται στην έκθεση σε σωματίδια, 54.000 στο διοξείδιο του αζώτου και 19.000 στο όζον στο έδαφος.
Οι καρδιακές παθήσεις και τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι οι πιο συνηθισμένες αιτίες πρόωρου θανάτου που οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση, ακολουθούμενες από τις πνευμονικές ασθένειες και τον καρκίνο του πνεύμονα.
Ερωτάται η Επιτροπή:
1. Ποιες δυνατότητες έχουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές καθώς και η ελληνική κυβέρνηση για να εντάξουν την περιοχή της Θεσσαλονίκης σε δράσεις για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας;
2. Υπάρχουν διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στο τρέχον πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο και τι κονδύλια προβλέπονται από τα ευρωπαϊκά ταμεία, κατά τη νέα προγραμματική περίοδο, για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης;
Απάντηση του εκτελεστικού αντιπροέδρου κ. Timmermans, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (12.3.2021)
Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι μία από τις προτεραιότητες της Πράσινης Συμφωνίας και του επικείμενου σχεδίου δράσης για μηδενική ρύπανση. Η Επιτροπή θα προτείνει την αναθεώρηση των προτύπων για την ποιότητα του αέρα ώστε να εναρμονίζονται καλύτερα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και θα βοηθήσει, επίσης, τις τοπικές αρχές να επιτύχουν καθαρότερο αέρα.
Τα κράτη μέλη μπορούν να προτείνουν τη συμπερίληψη περιβαλλοντικών μέτρων στα οικεία σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Ένας από τους στόχους του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) είναι η στήριξη της πράσινης μετάβασης. Η ποιότητα του αέρα, συγκεκριμένα, αναφέρεται στη μεθοδολογία για την παρακολούθηση των κλιματικών στόχων που προσαρτάται στο σχέδιο του κανονισμού για τον ΜΑΑ. Τα μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα μπορούν να συμβάλουν με συντελεστή 40 % στη στήριξη των κλιματικών στόχων, ενώ τα μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι επίσης επωφελή για την ποιότητα του αέρα. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, των οποίων η γνώμη ζητείται σύμφωνα με το εθνικό νομικό πλαίσιο, ενθαρρύνονται να συζητήσουν απευθείας με την ελληνική κυβέρνηση κάθε μέτρο που τις ενδιαφέρει.
Κατά την περίοδο 2014-2020 είχαν προγραμματιστεί κονδύλια ύψους 34 εκατ. EUR από το Ταμείο Συνοχής για την ποιότητα του αέρα στην Κεντρική Μακεδονία. Το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 έχει ως στόχο το 30% των δαπανών της ΕΕ να συμβάλει στους κλιματικούς στόχους και θα στηρίξει μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα άμεσα (π.χ. χωριστοί ποδηλατόδρομοι) ή έμμεσα (π.χ. ενεργειακή απόδοση και καθαρή θέρμανση στα κτίρια). Το πρόγραμμα LIFE για το περιβάλλον και τη δράση για το κλίμα μπορεί κι αυτό να στηρίξει έργα που σχετίζονται με την ποιότητα του αέρα. Η Επιτροπή έχει αναπτύξει μεθοδολογία που επιτρέπει την παρακολούθηση της χρηματοδότησης για καθαρό αέρα στο ΠΔΠ. Το 40% του προϋπολογισμού της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής για την περίοδο 2023-2027 αναμένεται να διατεθεί για το κλίμα. Κατά την περίοδο 2014-2020, η Ελλάδα προγραμμάτισε κονδύλια ύψους 97 εκατ. EUR για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και αμμωνίας από τη γεωργία.