Η μεγαλύτερη πρόκληση και ευκαιρία της εποχής μας είναι να γίνουμε η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος στον κόσμο μέχρι το 2050. Για τον σκοπό αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τον περασμένο Δεκέμβριο την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ή αλλιώς το γνωστό EU Green Deal. To EU Green Deal αποτελεί την πιο φιλόδοξη δέσμη μέτρων που θα μπορούσε να βοηθήσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της Ευρώπης να αποκομίσουν οφέλη από τη βιώσιμη μετάβαση σε πράσινες λύσεις. Ουσιαστικά, είναι ο χάρτης της πορείας με δράσεις που έχουν ως στόχο την ενεργειακή μετάβαση μέσω της ενίσχυση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και την μείωση της ρύπανσης με σκοπό την μετάβαση σε μια καθαρή, κυκλική οικονομία και θα καθορίσει βαθιά μετασχηματιστικές πολιτικές σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Άρθρο μου στο Capital.gr
Προφανώς, η επιτυχία του απαιτεί την ουσιαστική συμμετοχή και τη δέσμευση του κοινού και όλων των ενδιαφερόμενων μερών. Είναι, δηλαδή, σχεδιασμένο ώστε κανένα άτομο και καμία περιφέρεια να μην μείνει έξω από τον μεγάλο μετασχηματισμό του μέλλοντος, ανοίγοντας τον δρόμο για μια δίκαιη και κοινωνικά εξισορροπημένη μετάβαση.
Το Green Deal έχει 3 παραμέτρους που πρέπει να εκδηλωθούν ταυτόχρονα. Η πρώτη είναι η αλλαγή της παραγωγικής διαδικασίας στην ΕΕ, με στόχο να μειωθούν οι εκπομπές των ρύπων του θερμοκηπίου αλλά και συγχρόνως να υπάρχει επανάχρηση υλικών, το δεύτερο είναι η αλλαγή του ενεργειακού μίγματος όλων των κρατών - μελών με στόχο να καταλήξουμε σε μία Ευρώπη χωρίς άνθρακα.Τέλος το τρίτο είναι η αλλαγή του καταναλωτικού μοντέλου. Ενώ, όλα αυτά χωρίζονται σε 7 τομείς πολιτικής, οι οποίοι ονομαστικά είναι: η Καθαρή ενέργεια, η Βιώσιμη βιομηχανία, η Οικοδόμηση και ανακαίνιση, η Βιώσιμη κινητικότητα, η Βιοποικιλότητα, η δράση "από το αγρόκτημα στο πιάτο" και η εξάλειψη της ρύπανσης. Όλα αυτά έχουν ως στόχο την ευημερία των πολιτών.
Ένας από τους βασικούς άξονες της πράσινης συμφωνίας είναι η αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της ΕΕ. Το κτιριακό απόθεμα ευθύνεται για το 36% των εκπομπών CO2 στην Ευρώπη, ενώ η συντριπτική πλειονότητα των κτιρίων (τουλάχιστον 75%) εξακολουθεί να είναι ενεργειακά ανεπαρκής. Η πλειοψηφία (97%) του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος απαιτεί σημαντικές αναβαθμίσεις για την επίτευξη των στόχων του 2050. Έχοντας σήμερα ως ρυθμό ανακαίνισης των κτιρίων το 1% ανά έτος, αντιλαμβανόμαστε ότι θα χρειαζόταν περίπου ένας αιώνας για τη μετατροπή των σημερινών κτιρίων σε κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι η ανακαίνιση των υφιστάμενων κτιρίων θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην ΕΕ κατά 5-6% και να μειώσει τις εκπομπές CO2 κατά περίπου 5%.
Οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση διεγείρουν την οικονομία, ιδίως τον κατασκευαστικό κλάδο, που δημιουργεί περίπου το 9% του ΑΕΠ της Ευρώπης και αντιπροσωπεύει άμεσα 18 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Ειδικότερα, οι ΜΜΕ επωφελούνται από μια ενισχυμένη αγορά ανακαίνισης, καθώς συνεισφέρουν περισσότερο από το 70% της προστιθέμενης αξίας στον οικοδομικό τομέα της ΕΕ.
Για να το πετύχουμε αυτό, πρέπει να διασφαλίσουμε τη μείωση της ζήτησης ενέργειας. Η ΕΕ έχει θεσπίσει μια σειρά από μέτρα, όπως η Οδηγία για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα των Κτιρίων (2012/27/ΕΕ), που έχουν ως στόχο την απανθρακοποίηση του δομημένου περιβάλλοντος. Επιπλέον, η πρόσφατη πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Renovation Wave” αποτελεί μία ευκαιρία για την ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμιση των κτιρίων με κύριο σκοπό την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισίου για το 2050, και κατ’ επέκταση την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Επιπρόσθετα, το "Renovation Wave”μπορεί να συμβάλει στο να μειωθεί ο αντίκτυπος της κρίσης COVID-19, καθώς υποστηρίζει τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον κλάδο των κατασκευών και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Τέλος, η αναθεωρημένη οδηγία για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (EPBD) στοχεύει στην αύξηση της ευφυΐας του μελλοντικού κτιρίου, συμπεριλαμβανομένης της ικανότητάς του να αλληλοεπιδρά με άλλους τομείς για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας για τους ευρωπαίους πολίτες. Τα μέτρα θα περιλαμβάνουν διαβατήρια οικοδόμησης ενέργειας και άλλα συστήματα επιθεώρησης για συστήματα θέρμανσης και ψύξης, υποστήριξη για την ηλεκτροκίνηση με την καθιέρωση ελάχιστων απαιτήσεων για χώρους στάθμευσης σε μικρότερα κτίρια, χρήση έξυπνων τεχνολογιών, αναβάθμιση των εσωτερικών περιβαλλοντικών συνθηκών, συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας του εσωτερικού αέρα, βοηθώντας στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Από τα παραπάνω, θα πρέπει να είναι προφανές ότι η τεχνολογία και ο σχεδιασμός βρίσκονται στο επίκεντρο των προσπαθειών που επιτρέπουν στον κατασκευασμένο τομέα να επιτύχει βιωσιμότητα. Οι δράσεις ενεργειακής απόδοσης για τα κτίρια μπορούν να θεωρηθούν σημαντικές ευκαιρίες για την εφαρμογή βέλτιστων κόστους λύσεων. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας ανέφερε ότι η εξοικονόμηση ενέργειας 500 Mtoe ετησίως παγκοσμίως θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω πολλαπλών οικονομικά αποδοτικών τεχνολογιών μεταξύ 2020 και 2050. Επιπλέον, οι ενεργειακές ανακαινίσεις και οι κατασκευές κτιρίων υψηλής απόδοσης θα μπορούσαν να μειώσουν την ενεργειακή χρήση του κτιριακού τομέα κατά σχεδόν 30% έως το 2050. Επίσης, μια περαιτέρω μείωση θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της ψηφιοποίησης και της έξυπνης διαχείρισης από πλευράς ζήτησης στα κτίρια.
Φυσικά, η επίτευξη των στόχων του 2050 δεν είναι ένα εύκολο σενάριο. Πρέπει να κινητοποιήσουμε δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Το επενδυτικό σχέδιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας θα προσφέρει περίπου 500 δισεκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, αλλά χρειαζόμαστε τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο ευρώ για να επιτύχουμε την επιθυμητή ουδετερότητα. Ο Όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, ειδικότερα, αναμένεται να παρέχει δάνεια, εγγυήσεις και χρηματοοικονομικά μέσα, όπως Ιδιωτική Χρηματοδότηση για την Ενεργειακή Απόδοση και την εγκατάσταση εγγύησης Smart Finance για Έξυπνα Κτήρια. Επιπλέον, σε αυτό το πλαίσιο, το InvestEU αναμένεται να χρηματοδοτήσει πρωτοβουλίες και υπηρεσίες ανακαίνισης μικρής κλίμακας, οικονομικά αποδοτικής κοινωνικής στέγασης. Αυτές οι πηγές χρηματοδότησης έχουν διαφορετικούς μηχανισμούς και απαιτήσεις, αλλά ελπίζεται ότι, μέσω των επενδύσεων της ΕΕ, οι ιδιωτικοί οργανισμοί θα ενθαρρυνθούν να επενδύσουν.
Ο μετασχηματισμός των κτιρίων μας σημαίνει ότι οι πόλεις μας θα αναβαθμιστούν και θα αναγεννηθούν. Αυτός ο αστικός μετασχηματισμός με οφέλη αειφορίας που περιλαμβάνουν κοινωνικές, κεφαλαιακές και ανθρώπινες επενδύσεις σε συνδυασμό με επενδύσεις σε υποδομές μεταφορών και τηλεπικοινωνιών για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη είναι στην πραγματικότητα αειφόρος εδαφική ανάπτυξη. Αυτή η αναγέννηση της πόλης θα απαιτήσει όχι μόνο την επαναχρησιμοποίηση χώρων και την αναμόρφωση των κτιρίων, αλλά και σημαντικές αλλαγές στην τεχνολογία και τους πολιτικούς κανονισμούς, όπως τα καθεστώτα τιμολόγησης και τα τιμολόγια, καθώς και αλλαγές στη συμπεριφορά των χρηστών και των υιοθετών. Η ταχύτητα με την οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί η αναγέννηση είναι ζωτικό στοιχείο για εξέταση.
Συνολικά, θα πρέπει να δοθεί έμφαση στον τρόπο μετατροπής των προβλημάτων σε οικονομικές, κοινωνικές και τεχνολογικές ευκαιρίες για την αναγέννηση πόλεων. Δεν είναι εύκολο έργο! Η επίτευξη του στόχου θα απαιτήσει σημαντικές αλλαγές και επενδύσεις σε τεχνικές υποδομές, πολεοδομικό σχεδιασμό και παροχή υπηρεσιών, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις είναι τοπικές και περιφερειακές αρμοδιότητες. Πάνω απ 'όλα, υπάρχει ανάγκη για μια σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά των καταναλωτών, ώστε η ζήτηση για ενέργεια, και συνεπώς η καθημερινή μας ζωή, να είναι πιο βιώσιμη.
* Η κα Μαρία Σπυράκη ευρωβουλευτής, είναι η εισηγήτρια της γνωμοδότησης "Μεγιστοποίηση του δυναμικού ενεργειακής απόδοσης του οικοδομικού αποθέματος της ΕΕ" εξ ονόματος της Επιτροπής Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.