Σκιώδης εισηγητής του ΕΛΚ στην έκθεση σχετικά με τις μελλοντικές προοπτικές για παροχή τεχνικής συνδρομής στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής στην Επιτροπή Περιφερειακής Ανάπτυξης.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
Μολονότι η τεχνική συνδρομή χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής από το 1988, δεν έχει διενεργηθεί ποτέ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια καθολική ανάλυση της συμβολής και του ρόλου της. Η τεχνική συνδρομή αποτελεί εγκάρσιο τομέα δαπανών για τον οποίο δεν υφίσταται ένας μόνο σαφής ορισμός, και είναι δύσκολο να διενεργηθεί λεπτομερής αξιολόγηση της σημασίας και της συμβολής της στη στήριξη της θεσμικής ενίσχυσης και της δημιουργίας διοικητικής ικανότητας με σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ). Για την περίοδο προγραμματισμού 2014-2020, η τεχνική συνδρομή ορίζεται στον κανονισμό περί καθορισμού κοινών διατάξεων και μπορεί να παρασχεθεί είτε με πρωτοβουλία της Επιτροπής (άρθρο 58) είτε με πρωτοβουλία των κρατών μελών (άρθρο 59). Οι νέες διατάξεις για την τεχνική συνδρομή εισάγουν συγκεκριμένες καινοτομίες, ειδικότερα: στήριξη της θεσμικής ενίσχυσης και της δημιουργίας διοικητικής ικανότητας· και μέτρα για τον εντοπισμό, την προώθηση και την εφαρμογή διαρθρωτικών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων ως απάντηση στις οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις σε ορισμένα κράτη μέλη. Σύμφωνα με το άρθρο 118 του κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων, οι πόροι που κατανέμονται στην τεχνική συνδρομή με πρωτοβουλία της Επιτροπής κατά την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού ανέρχονται στο 0,35% των ετήσιων κονδυλίων των Ταμείων. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση της τάξης του 0,1% σε σύγκριση με την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013. Η χρηματοδότηση της τεχνικής συνδρομής μπορεί να προέλθει από διαφορετικές γραμμές προϋπολογισμού και να αξιοποιηθεί με ευέλικτο τρόπο, επομένως είναι δύσκολο να εξασφαλιστούν τα τελικά ποσά ή η σαφής κατανόηση των δημοσιονομικών της μηχανισμών και των χρηματοδοτούμενων δραστηριοτήτων. Σε επίπεδο ΕΕ, η τεχνική συνδρομή στηρίζει, μεταξύ άλλων μέτρων, τη θεσμική ενίσχυση και τη δημιουργία διοικητικής ικανότητας για την αποτελεσματική διαχείριση των Ταμείων. Η εισηγήτρια θα ήθελε, με την ευκαιρία αυτή, να εκφράσει την ικανοποίησή της για τα εργαλεία που ανέπτυξε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιοποιώντας τους οικείους πόρους τεχνικής συνδρομής: το πλαίσιο αρμοδιοτήτων, το συναφές εργαλείο αυτοαξιολόγησης και τα σύμφωνα ακεραιότητας - μηχανισμός πολιτικού ελέγχου για τη διασφάλιση των Ταμείων της ΕΕ. Το πλαίσιο αρμοδιοτήτων και το εργαλείο αυτοαξιολόγησης αποτελούν βοηθήματα εργασίας που συνδράμουν τα θεσμικά όργανα που διαχειρίζονται τους πόρους στην ενίσχυση της των ικανοτήτων τους σε επίπεδο ανθρώπινων πόρων. Το πλαίσιο αρμοδιοτήτων και το εργαλείο αυτοαξιολόγησης είναι ευέλικτα και προσαρμόσιμα ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται στις διαφορετικές οργανωτικές δομές των κρατών μελών. Επιπλέον, το πιλοτικό έργο με τίτλο «Σύμφωνα ακεραιότητας - μηχανισμός πολιτικού ελέγχου για τη διασφάλιση των Ταμείων της ΕΕ» έχει ως στόχο να διερευνήσει και να προωθήσει τη χρήση συμφώνων ακεραιότητας για την προστασία των Ταμείων της ΕΕ από την απάτη και τη διαφθορά και, ως εργαλείο, να αυξήσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, να ενισχύσει την εμπιστοσύνη στις αρχές και στην κυβερνητική ανάθεση συμβάσεων, να συμβάλει στην καλή φήμη των αρχών ανάθεσης, να επιφέρει εξοικονόμηση δαπανών και να βελτιώσει τον ανταγωνισμό μέσω βελτίωσης της διαδικασίας ανάθεσης συμβάσεων.
Η τεχνική συνδρομή σε επίπεδο κράτους μέλους ανέρχεται περίπου σε 13,4 δισεκατομμύρια EUR για τα πέντε ΕΔΕΤ. Η τεχνική συνδρομή μπορεί να θεωρηθεί παράγοντας προώθησης της αλλαγής, ενώ τα πλήρη οφέλη της ενδέχεται να εκδηλωθούν μόνο στο μέλλον και αφού θα έχουν υλοποιηθεί πλήρως οι δραστηριότητες και οι μεταρρυθμίσεις. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να διασφαλιστούν σε όλα τα επίπεδα ο σχεδιασμός, ο συντονισμός και η διαφάνεια των δραστηριοτήτων τεχνικής συνδρομής. Γενικότερα, θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά ο ρόλος της τεχνικής συνδρομής στην προώθηση θεσμικών, διοικητικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα κράτη μέλη προκειμένου να μπορεί να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η νομιμότητα. Όσον αφορά την ενίσχυση της θεσμικής και τεχνικής ικανότητας, δεν έχει δοθεί ποτέ σε περιφερειακές ή τοπικές αρχές πολλών κρατών μελών η δυνατότητα χρήσης κονδυλίων προερχόμενων από την τεχνική συνδρομή. Αυτό σημαίνει ότι η τεχνική συνδρομή έχει χρησιμοποιηθεί σε εθνικό επίπεδο για την κατάρτιση περιφερειακών ή τοπικών αρχών· κατά τη διάρκεια της εν λόγω κατάρτισης, δεν δόθηκε στους εκπροσώπους των τοπικών και περιφερειακών αρχών η ευκαιρία να εκφράσουν τις ανάγκες τους, και μάλιστα η κατάρτιση δεν είχε ως στόχο την κάλυψη των τοπικών αναγκών ούτε ήταν προσαρμοσμένη στη στοχευόμενη ομάδα συμμετεχόντων. Η εισηγήτρια ελπίζει ότι θα διδαχθούμε από τα σφάλματα του παρελθόντος και θα βελτιώσουμε τη μελλοντική χρήση της τεχνικής συνδρομής. Στόχος της τεχνικής συνδρομής δεν είναι απλώς να δαπανηθούν χρήματα, αλλά τα χρήματα αυτά να χρησιμοποιηθούν για τη στοχευόμενη ομάδα συμμετεχόντων, ώστε να ενημερωθούν εγκαίρως οι τοπικοί και περιφερειακοί φορείς σχετικά με όλες τις προσφερόμενες δυνατότητες· με τον τρόπο αυτό τα προγράμματα κατάρτισης που διοργανώνονται από τα κράτη μέλη μπορούν πραγματικά να δημιουργήσουν την απαιτούμενη προστιθέμενη αξία και να βελτιώσουν την αξιολόγηση των προγραμμάτων κατάρτισης από τους συμμετέχοντες. Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, οι πόλεις έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν τεχνική συνδρομή για όλες τις δραστηριότητες που συνδέονται με τη θέσπιση του συστήματος και την κατάρτιση και υλοποίηση έργων μέσω της ολοκληρωμένης χωρικής επένδυσης (ΟΧΕ), καθώς οι πόλεις μετατρέπονται σε ενδιάμεσους φορείς όσον αφορά τη διαχείριση και τον έλεγχο της χρήσης των ΕΔΕΤ μέσω του μηχανισμού ΟΧΕ. Ειδικοί μηχανισμοί τεχνικής συνδρομής (TAIEX-REGIO Peer 2 Peer, JESSICA και JASPERS) εφαρμόζονται με επιτυχία σε αρκετά κράτη μέλη· ωστόσο, απαιτείται η παροχή περισσότερων πληροφοριών σχετικά με τις εν λόγω ευκαιρίες τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Σημαντικό παράγοντα επιτυχίας για κάθε σύστημα ή πρόγραμμα αποτελεί η ενημέρωση. Οι δυνητικοί αιτούντες χρειάζονται σαφείς εξηγήσεις και ορθή πληροφόρηση όσον αφορά τις δυνατότητες της τεχνικής συνδρομής. Η κρίση στην Ευρώπη απαιτεί συγκεκριμένη ευελιξία στη διάθεση των κονδυλίων των ΕΔΕΤ: αυτό αντικατοπτρίζεται στις διατάξεις που αφορούν τη διαχείριση της τεχνικής συνδρομής. Επί του παρόντος, το άρθρο 25 του κανονισμού περί καθορισμού κοινών διατάξεων μπορεί να εφαρμοστεί μόνο για τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν προσωρινές οικονομικές δυσκολίες. Ωστόσο, η πιθανότητα επέκτασης του γεωγραφικού πεδίου εφαρμογής του εν λόγω άρθρου σε όλα τα κράτη μέλη συζητείται επί του παρόντος στο πλαίσιο της νέας νομοθετικής πρότασης σχετικά με το Πρόγραμμα Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων (SRSP). Το εν λόγω πρόγραμμα έχει προγραμματιστεί ως συμπληρωματικό της υφιστάμενης τεχνικής συνδρομής στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ, το ζήτημα όμως είναι πώς θα διασφαλιστεί ο μεταξύ τους συντονισμός. Συνεπώς, απαιτείται περισσότερο λεπτομερής υποβολή εκθέσεων σχετικά με τη χρήση των πόρων της τεχνικής συνδρομής που έχουν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη. Θα πρέπει να αξιολογηθεί η συμβολή των δραστηριοτήτων τεχνικής συνδρομής και να αυξηθεί η δημοσιονομική διαφάνεια.